Rządowy program „Rodzina 500+” miał stanowić finansowy fundament wsparcia rodzin. Program wszedł w życie 1 kwietnia 2016 roku i miał przyczynić się do znacznej poprawy sytuacji materialnej rodzin. W ramach tego programu rodzinom z dziećmi na utrzymaniu przysługuje świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł na dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia. Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w rządowym programie „Rodzina 500+”, od 1 lipca 2019 roku świadczenie wychowawcze przysługuje na każde dziecko do ukończenia 18. roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę.
500 plus, a dochody
Z momentem wprowadzenia dodatkowej regulacji dotyczącej świadczenia 500+ pojawił się problem czy kwoty uzyskiwane w tego tytułu powinny być zaliczane jako dochód, a co za tym idzie mieć wpływ na wysokość obowiązku alimentacyjnego.
Zgodnie z art. 135 kro na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
- świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 808 i 875), podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
- świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
- świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407);
- świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111).
Regulacja ta przesądziła o tym w jaki sposób świadczenie 500+ winno być postrzegane w toku postępowania o alimenty.
500 plus orzecznictwo
Sądy dostrzegają problem środków 500 plus. Jest to kwota, która powinna być przeznaczana na pokrycie kosztów utrzymania małoletnich. Tymczasem nie zawsze jest.W znaczącej większości Sądy pomijają kwestię świadczenia 500+ przy ocenie sytuacji materialnej stron powołując się na regulację art. 135 kro. Pojawiają się jednak orzeczenia, w którym Sąd odnosi się do tej kwestii.
O ile z ustawy wprost wynika, że świadczenie 500+ nie może być brane pod uwagę przy określaniu dochodu, o tyle powinno być uwzględnione w kosztów utrzymania małoletnich. Jeden z sądów apelacji gdańskiej wskazał „Przedstawicielka ustawowa przedstawiła natomiast dokumenty odnośnie kosztów związanych z ponoszeniem opłat za rozrywkę dziecka, jednak w ocenie Sądu wydatki w tym zakresie może w całości pokrywać ze świadczenia 500+ którego celem jest właśnie zapewnienie dziecku rozrywki, rozwijanie swoich zainteresowań czy też pokrywanie kosztów dodatkowej edukacji” oraz orzeczenie gdzie wskazano, że „Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
W świetle przepisu art. 135 § 3 pkt. 3 kro świadczenie wychowawcze z programu 500 plus nie ma wpływu na zakres świadczeń alimentacyjnych. Przy czym w ocenie Sądu przepis ten należy interpretować w ten sposób, że świadczenie wychowawcze 500+ dla dziecka, na jego wychowanie i zaspokojenie jego potrzeb nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego żadnego z rodziców, ani ich możliwości zarobkowe i majątkowe, co oznacza, że fakt otrzymywania na dziecko 500 zł z pomocy społecznej nie zwalnia żadnego z rodziców od swojej części uczestniczenia w kosztach utrzymania dziecka.
Ponadto, w ocenie Sądu fakt, że świadczenie wychowawcze z programu 500 plus nie ma wpływu na zakres świadczeń alimentacyjnych oznacza także, że nie wlicza się tej kwoty do dochodów rodziny (bowiem ma ono tylko jeden cel, to jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych, tego konkretnego dziecka na które jest przyznane). A zatem wypłacanego świadczenia wychowawczego rodzicowi, pod którego opieką pozostaje dziecko nie zalicza się jako dochodu tego rodzica, mającego wpływ na jego (tego rodzica) zakres świadczenia alimentacyjnego wobec dziecka.
Wskazać przy tym trzeba, że zarówno w ustawie jak i w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym użyto tego samego pojęcia „zaspokojenie potrzeb dziecka”, a zatem zdaniem Sądu oznacza to, że nie można przyjąć, że Sąd ustalając obowiązek alimentacyjny pomija fakt otrzymywania przez dziecko 500,- zł na jego potrzeby, bowiem potrzeby dziecka są ograniczone, a zatem gdyby finansować wszystkie potrzeby dziecka tylko obowiązkiem alimentacyjnym każdego z rodziców to świadczenie 500+, nie miałoby być na co przeznaczone tzn. w zakresie potrzeb dziecka, bo potrzeby dziecka byłyby w całości zaspokojone przez obowiązek alimentacyjny rodziców (i wówczas 500+ byłoby „czystym zyskiem” rodzica je otrzymującego)”.
Reasumując świadczenie 500 plus nie jest wliczane do dochodu. Fakt jego otrzymywania może zostać jednak w umiejętny sposób wykorzystany przez profesjonalnego pełnomocnika, adwokata bądź radcę prawnego w toku sprawy sądowej.
