Aktualna sytuacja epidemiczna w kraju w związku z koronawirusem, czasowe zamrożenie większości gałęzi gospodarki wywołało bezpośredni wpływ na finanse wielu Polaków. Jak w tej szczególnej sytuacji wygląda realizacji zobowiązań alimentacyjnych? Czy można czasowo zawiesić ich spłatę? Czy warto wnioskować o ich obniżenie lub podwyższenie? – Prawnicy Kancelarii Mohylak wyjaśniają.
Koronawirus, a alimenty. Co na to prawo?
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Takie uregulowanie znaleźć można w art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z art. 135 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Natomiast zgodnie z art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Czym zatem jest „zmiana stosunków” o której mowa w przepisie? – Adwokat wyjaśnia.
Koronawirus, a alimenty. Co na to orzecznictwo?
Warto przytoczyć uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego, który wskazał, że przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu (np. art. 133 i 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zmiana zatem „stosunków” tak pojmowanych, bez potrzeby zajmowania się zagadnieniami szczególnymi, jest zmianą okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1974 r.). Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zwiększenie się potrzeb uprawnionego do alimentacji lub istotne pogorszenie się możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Kluczowym w tym wypadku jest słowo istotne.
Z pozwem opartym na art. 138 kro może zatem wystąpić osoba uprawniona do alimentacji i osoba zobowiązana wyłącznie w razie zmiany okoliczności faktycznych mających istotny wpływ na zakres tego obowiązku, które zaistniały po wydaniu orzeczenia lub zawarciu umowy. Bez takiej zmiany stosunków żądanie zmiany rozstrzygnięcia o alimentach nie może być uwzględnione (zob. wyrok SN z 25 maja 1999 r., I CKN 274/99, LexPolonica nr 1932374).
Zmiana stosunków może oznaczać zmniejszenie się lub zwiększenie się możliwości finansowych zobowiązanego lub wzrost lub zmniejszenie się potrzeb uprawnionego. Chodzi tu o zmianę wszelkich czynników mających wpływ na potrzeby i możliwości zarobkowe i majątkowe stron.
Koronawirus, a alimenty. Co na to Adwokat?
Z powyższego wynika, że ustawodawca przewidział, że sytuacja uprawnionego może ulec zmianie w związku np. ze wzrostem kosztów utrzymania, cenami produktów i usług. Zmianie mogła jednak ulec także sytuacja zobowiązanego, który mógł np. stracić pracę, źródła zarobkowania.
Osoba zobowiązana będzie domagać się w ewentualnym pozwie albo uznania, że jej obowiązek wygasł, albo zmniejszenia należnych od niej świadczeń. Osoba uprawniona będzie zwykle domagać się podwyższenia należnych jej świadczeń. Podstawą faktyczną pozwu w obu przypadkach mogą być w takim przypadku okoliczności istniejące bądź po stronie uprawnionego bądź po stronie zobowiązanego.
Do okoliczności leżących po stronie uprawnionego można zaliczyć przykładowo poprawę sytuacji majątkowej skutkującą brakiem niedostatku, poprawienie się jego sytuacji zarobkowej lub majątkowej, uzyskanie przez dziecko możności samodzielnego utrzymania się, czy zmniejszenie się potrzeb osoby uprawnionej.
Do okoliczności leżących po stronie zobowiązanego zaliczyć można przede wszystkim pogorszenie się jego stanu majątkowego. Podkreślenia wymaga fakt, że możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, zawsze stanowią górną granicę świadczeń alimentacyjnych (art. 135 § 1 k.r.o.), chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 1972 r., sygn. akt III CRN 470/71, publ. „Gazeta Sądowa i Penitencjarna” 1972, nr 9).
Aktualna sytuacja epidemiczna w kraju, czasowe zamrożenie większości gałęzi gospodarki, które wywołało bezpośredni wpływ na finanse wielu Polaków może stanowić podstawę do wytoczenia powództwa opartego na art. 138 kro.
Podwyższenie czy obniżenie alimentów? – Adwokat radzi.
W każdym przypadku należy indywidualnie rozważyć sytuacja uprawnionego i zobowiązanego. Takiej obiektywnej oceny sytuacji powinien dokonać profesjonalista – radca prawny lub adwokat. Jeżeli jesteś zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych, a COVID-19 i jego skutki wpłynęły na wysokość Twojego dochodu, musiałeś skorzystać z przestoju ekonomicznego, zawiesić prowadzoną działalność gospodarczą czy też zakończyć funkcjonowanie swojej firmy warto rozważyć wystąpienie o obniżenie obowiązku alimentacyjnego. Jeżeli natomiast jesteś przedstawicielką ustawową uprawnionego do alimentów, obserwujesz wzrost cen dóbr i usług możesz rozważyć wystąpienie z pozwem o podwyższenie alimentów. Nasi specjaliści – adwokat i radca prawny pomogą Ci ocenić sytuację oraz sporządzić właściwe pisma procesowe.
