Obostrzenia związane z wprowadzonym w Polsce stanem epidemii
i funkcjonujące ograniczenia wywarły wpływ także na sferę prawa rodzinnego w szczególności zaś realizację kontaktów rodziców z małoletnimi dziećmi. Jak w tej szczególnej sytuacji wygląda realizacja kontaktów? Czy można czasowo zawiesić ich realizację? Czy można ich zaniechać? – Prawnicy Kancelarii Mohylak wyjaśniają.

Koronawirus, a prawo do kontaktów z dziećmi

Regulacje w zakresie kontaktów, któregokolwiek z rodziców z małoletnimi dziećmi zapadają w kilku przypadkach. Po pierwsze na skutek rozstrzygnięcia Sądów Okręgowych w sprawach o rozwód gdzie zgodnie z art. 58 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Po drugie na skutek złożenia przez jednego z rodziców niezależnego wniosku o uregulowanie kontaktów w trybie art. 582¹ kpc. Możliwe jest także orzeczenie przez Sąd o kontaktów dzieci z rodzicami nie tylko w orzeczeniu kończącym sprawę, ale także w postanowieniu zabezpieczającym.

Koronawirus, a kontakty z dziećmi. Władza rodzicielska.

Zgodnie z art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczegoniezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Ustawodawca wskazał w cytowanym przepisie przykładowe formy kontaktów. Obejmują one w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Koronawirus, a rekomendacje co do kontaktów z dziećmi

Jeśli między rodzicami nie ma konfliktu co do sposobu i zakresu realizacji kontaktów z dziećmi, aktualna sytuacja epidemiczna nie powinna wywrzeć na nie znacznego wpływu. Jednak w sytuacji gdy realizacja kontaktów w okresie poprzedzającym stan epidemii stanowiła zarzewie konfliktu, może się okazać, że koronawirus i stan epidemii będą doskonałym argumentem w sporze.

Ze względu na to, że zagadnienie budziło poważne zastrzeżenia adwokatów i radców prawnych, stanowisko zajęło Ministerstwo Sprawiedliwości. W Komunikacie z dnia 03.04.2020 r. wskazano, że w związku z pojawiającymi się pytaniami i wątpliwościami co do realizacji w okresie pandemii COVID-19 osobistych kontaktów z małoletnimi dziećmi przez rodziców żyjących w rozłączeniu, Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśla, że obowiązują wszystkie postanowienia sądów w tym zakresie. W mocy pozostają zarówno postanowienia prawomocne, jak i nieprawomocne, lecz natychmiast wykonalne, wydane w trybie zabezpieczenia.

Ministerstwo odniosło się także do ewentualnego braku respektowania zapadłych orzeczeń przez strony sporu. Brak realizacji tych postanowień może prowadzić do wszczęcia odpowiedniego postępowania, a następnie nakazania zapłaty określonej sumy pieniężnej na podstawie przepisów art. 598¹⁵ , art.59816 i art. 598²²  kodeksu postępowania cywilnego.

Jak wskazano w komunikacie ewentualna odmowa wykonania orzeczenia sądu może wynikać jedynie z zakazów, wynikających z zastosowanej kwarantanny.

Do problemu odniósł się także Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazał, że w takich sprawach podstawowe znaczenie ma dobro dziecka. Z uwzględnieniem tej zasady muszą być interpretowane postanowienia ugód sądowych lub orzeczeń ustalających kontakty z dzieckiem. Nawet najbardziej szczegółowe regulacje nie mogły przewidzieć sytuacji nadzwyczajnych, jaką jest stan epidemii. Rzecznik wskazał także, że niedopuszczalnym jest instrumentalne traktowanie epidemii jako środka do odcinania dziecka od kontaktu z drugim rodzicem.

Koronawirus, a kontakty z dziećmi – co możesz zrobić?

W pierwszej kolejności warto udać się po poradę do adwokata lub radcy prawnego. Profesjonalny pełnomocnik po przeanalizowaniu Twojej sytuacji będzie w stanie zaproponować najlepsze rozwiązanie. Jeśli Twoja sprawa jest na etapie zabezpieczenia, warto będzie rozważyć jego zmianę, jeśli sprawa została już prawomocnie zakończona, warto rozważyć skierowanie nowego wniosku o zmianę uregulowania w zakresie kontaktów. Jeśli masz problem z wyegzekwowaniem kontaktów z dzieckiem na skutek działań drugiego rodzica, warto rozważyć mechanizmy przewidziane przez ustawodawcę w art. 598¹⁵ , art.59816 i art. 598²²  kodeksu postępowania cywilnego.