Pełnomocnictwo jest to upoważnienie osoby do działania w imieniu mocodawcy wyrażone poprzez oświadczenie woli. Co do zasady upoważnienie obejmuje wykonywania czynności prawnych, które zostały określone w treści pełnomocnictwa przez mocodawcę.
Rodzaje pełnomocnictw
Obowiązujące przepisy rozróżniają tzw. pełnomocnictwo ogólne, które obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu, pełnomocnictwo rodzajowe do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu oraz pełnomocnictwo szczególne do poszczególnej czynności.
Forma pełnomocnictwa
Najczęściej spotykaną formą pełnomocnictwa jest zwykła forma pisemna. Zgodnie z art. 99 kc forma taka jest wymagana pod rygorem nieważności dla pełnomocnictwa ogólnego. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, to pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. Co to oznacza w praktyce? Jeżeli ustanawiamy pełnomocnika do sprzedaży nieruchomości, sprzedaż wymaga formy aktu notarialnego to w formie aktu notarialnego będzie musiało również zostać udzielone pełnomocnictwo.
Odwołanie pełnomocnictwa, a pełnomocnictwo nieodwoływalne
Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Dotyczy to tzw. pełnomocnictwa nieodwołalnego. O ile pełnomocnictwo co do zasady jest niezależne od będącego jego podstawą stosunku podstawowego, o tyle pełnomocnictwo nieodwołalne jest w szczególny sposób związane z losami tego stosunku. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 19 stycznia 2011 r. V CSK 223/10, LEX nr 688710). Sąd uznał, że pełnomocnictwo jest stosunkiem prawnym opartym na zaufaniu. Z osobistego charakteru tego stosunku prawnego wynika wyrażona w art. 101 § 1 k.c. zasada, zgodnie z którą pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane.
Odwołanie pełnomocnictwa przez mocodawcę powoduje z kolei wygaśnięcie umocowania do działania w jego imieniu, czyli – innymi słowy – wygaśnięcie pełnomocnictwa. Stosownie do art. 101 § 1 k.c., dopuszczalność odwołania pełnomocnictwa może być skutecznie wyłączona w razie zrzeczenia się przez mocodawcę odwołania z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. W ujęciu powołanego przepisu nieodwołalność pełnomocnictwa uzależniona jest zatem od spełnienia dwóch przesłanek.
Po pierwsze, konieczne jest poczynienie przez mocodawcę odpowiedniego zastrzeżenia w treści pełnomocnictwa. Po drugie, musi istnieć odpowiedni stosunek prawny będący podstawą pełnomocnictwa, który uzasadnia takie zastrzeżenie. Chodzi tu o stosunek podstawowy łączący mocodawcę i pełnomocnika, różny od samego stosunku pełnomocnictwa, niemniej jednak stanowiący tło prawne, na którym pełnomocnictwo zostaje udzielone.
O ile pełnomocnictwo jest niezależne od będącego jego podstawą stosunku podstawowego, o tyle pełnomocnictwo nieodwołalne jest w szczególny sposób związane z losami tego stosunku. Przy ocenie istnienia i doniosłości przyczyn zrzeczenia się przez mocodawcę odwołania pełnomocnictwa, trzeba zachować daleko idącą ostrożność z uwagi na zagrożenie interesów mocodawcy. Obawa takiego zagrożenia aktualizuje się zwłaszcza w sytuacji, gdy pełnomocnik ma własny interes w wykonaniu udzielonego mu upoważnienia. Dlatego też uzasadnione przyczyny, o których mowa w art. 101 § 1 k.c., mogą występować w wyjątkowych sytuacjach.
Jako przykłady przyczyn, uzasadniających zastrzeżenie przez mocodawcę nieodwołalności pełnomocnictwa, wskazuje się m.in. przypadki udzielenia kupującemu przez sprzedawcę nieruchomości pełnomocnictwa do zawarcia umowy przenoszącej własność tej nieruchomości, czy udzielenia pełnomocnictwa w celu zabezpieczenia roszczenia przysługującego pełnomocnikowi wobec mocodawcy.
W obydwu wskazywanych przykładach chodzi o udzielenie pełnomocnictwa wyłącznie w interesie pełnomocnika, kiedy to obawa nadużycia udzielonego mu upoważnienia na niekorzyść mocodawcy staje się realna. Muszą to być więc sytuacje, w których pełnomocnikowi przysługuje przeciwko mocodawcy, wynikające z łączącego ich stosunku podstawowego, roszczenie, którego mógłby on skutecznie dochodzić, a udzielenie nieodwołalnego pełnomocnictwa stwarza tylko możliwość zaspokojenia przez pełnomocnika tego roszczenia.
Niezależnie od powyższego warto wskazać, że umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Jednocześnie po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.
Pełnomocnik substytucyjny, a kilku pełnomocników
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Takie rozwiązanie jest często stosowane przez profesjonalnych pełnomocników gdyż pozwala ono na zapewnienie właściwej reprezentacji klienta na terminie rozprawy w przypadku kolizji terminów. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa.
Podkreślenia wymaga fakt, że udzielenie pełnomocnictwa procesowego czy materialnego profesjonalnym pełnomocnikom, radcom i adwokatom Kancelarii Mohylak gwarantuje Państwu wysoką jakość, bezpieczeństwo i profesjonalizm świadczonych usług.
